Περί του ιατρού
Ο κος Τσερβάκης έχει χειρουργήσει χιλιάδες ασθενών με καταρράκτη έως σήμερα. Έχει εμπειρία με όλους τους τύπους του καταρράκτη, και με τις δεξιότητες και εμπειρία που έχει ως εξειδικευμένος χειρουργός υαλοειδούς αμφιβληστροειδούς, μπορεί να χειρουργήσει ακόμα και τις πιο δύσκολες και απαιτητικές περιπτώσεις, με πολύ καλά αποτελέσματα. Επιπρόσθετα, ως Επιμελητής του ΕΣΥ για πάνω από δεκαετία, έχει υπάρξει εκπαιδευτής χειρουργείου καταρράκτη πολλών δεκάδων ειδικευομένων στο Νοσοκομείο «Γ. Γεννηματάς», με σκοπό αυτοί να εξελιχτούν αντίστοιχα σε Επιμελητές ή ιδιώτες χειρουργοί οφθαλμίατροι και είναι ιδιαίτερα υπερήφανος για αυτό το μέρος της καριέρας του.
Τι είναι και γιατί συμβαίνει?
Ο καταρράκτης δημιουργείται όταν ο φακός του ματιού γίνεται θολερός, πλήρως ή μερικώς. Οι καταρράκτες οφείλονται κυρίως στην ηλικία, σε φλεγμονές ή χρήση στεροειδών.
Υπάρχουν διάφοροι τύποι καταρρακτών. Οι κύριοι τύποι περιλαμβάνουν τα ακόλουθα:
Συγγενείς ή βρεφικοί καταρράκτες:
Αυτοί συμβαίνουν σε βρέφη κάτω του 1 έτους. Η αιτία είναι συνήθως άγνωστη, αλλά κάποιες φορές συνδέεται με μεταβολικές παθήσεις, σύνδρομο Down ή μολυσματικές παθήσεις κατά την κύηση, μεταξύ άλλων.
Πυρηνικοί καταρράκτες:
Είναι ο πιο συχνός τύπος καταρράκτη. Επισυμβαίνουν μετά από προοδευτική σκλήρυνση του πυρήνα του κρυσταλοειδούς φακού. Συνήθως συνοδεύονται από προοδευτική δευτερογενή μυωπία (ο ασθενής αναφέρει ότι άρχισε να βλέπει καλύτερα κοντά).
Φλοιώδης καταρράκτης:
Είναι ο 2ος συχνότερος τύπος καταρράκτη. Θολώνει ο φλοιός του φακού (επιφανειακότερο στρώμα του φακού) και ο ασθενής υποφέρει από θολή όραση και απώλεια της ευαισθησίας αντίθεσης.
Οπίσθιοι υποκαψικοί καταρράκτες:
Τύπος καταρράκτη που αφορά κυρίως τους νεότερους μετά τη μακροχρόνια λήψη κορτικοστεροειδών, μετά φλεγμονώδεις καταστάσεις ή σε υψηλή μυωπία. Προκαλούν μείωση όρασης και ενοχλητική «γυαλάδα» (“glare”) μέσα σε λίγους μήνες.
Τραυματικοί καταρράκτες:
Συνήθως ετερόπλευροι και μπορεί να συνοδεύονται και από άλλες διαταραχές όπως ρήξη του σφιγκτήρα της ίριδας, αστάθεια της στήριξης του φακού (ζιννείου ζώνης) ή και ρήξη της οπίθιας κάψας του φακού.
Ποια η πρόγνωση του καταρράκτη
Η επιδείνωση της όρασης μετά τη διάγνωση του καταρράκτη ποικίλλει. Κάποιοι καταρράκτες προκαλούν μείωση της όρασης ταχέως μετά τη διάγνωση, ενώ σε άλλους η όραση μένει σχετικά σταθερή για πολύ καιρό. Η παρακολούθηση και αξιολόγηση της εξέλιξης του καταρράκτη μπορεί να επιτευχθεί μόνο μέσω τακτικών “check-ups” από εξειδικευμένο στην χειρουργική του κατρράκτη οφθαλμίατρο.
Οι καταρράκτες είναι η πιο συχνή “αναστρέψιμη’ αιτία τύφλωσης.
Ποια είναι τα κύρια συμπτώματα
Οι καταρράκτες προκαλούν μείωση όρασης. Στα αρχικά στάδια, μπορεί τα συμπτώματα να είναι ήπια όπως
- φωτοφοβία
- θάμβος
- δυσχέρεια στην αντίληψη χρωμάτων
Τι περιλαμβάνει η διάγνωση του καταρράκτη
Η διάγνωση του καταρράκτη πρέπει πάντα να γίνεται από οφθαλμίατρο, είτε στη διάρκεια τακτικού ελέγχου ή όαν ο ασθενής απευθύνεται στον ιατρό με συμπτώματα που υποδηλώνουν την ύπαρξη καταρράκτη.
Η διάγνωση και η η σοβαρότητα του καταρράκτη, θα καθοριστούν μετά από πλήρη οφθαλμολογικό έλεγχο (που θα περιλαμβάνει και διαστολή της “κόρης” με σταγόνες)
Κάθε περίπτωση πρέπει να αξιολογείται ξεχωριστά για να καθορίζεται η απαραίτητη θεραπεία.
Οι δοκιμασίες που συνήθως διενεργούνται είναι:
- Εξέταση στη σχισμοειδή λυχνία:
εξετάζονται με λεπτομέρεια: ο κερατοειδής, η ίριδα, ο κρυσταλλοειδής φακός και ο πρόσθιος θάλαμος-ο χώρος μεταξύ κερατοειδούς και φακού. - Βυθοσκόπηση:
με την “κόρη” διεσταλμένη, ο οφθαλμίατρος μπορεί να δει το οπίσθιο μέρος του οφθαλμού με ευκολία. Χρησιμοποιώντας τη σχισμοειδή λυχνία ή με ειδικό όργανο που λέγεται οφθαλμοσκόπιο, ο οφθαλμίατρος μπορεί να εξετάσει τον αμφιβληστροειδή και το οπτικό νεύρο, αξιολογώντας και άλλα πιθανά προβλήματα π.χ. γλαύκωμα. - Διάθλαση και έλεγχος οπτικής οξύτητας:
Η ακρίβεια και η καθαρότητα της όρασης ενός ατόμου, αξιολογούνται με βάση την ικανότητα ενός ατόμου να διαβάσει γράμματα διαφορετικών μεγεθών.
Τι προκαλεί τον καταρράκτη
Στον οφθαλμό, υπάρχει μια δομή που ονομάζεται κρυσταλλοειδής φακός, όπου εστιάζει το φως (τις εικόνες) στον αμφιβληστροειδή. Κάτω από φυσιολογικές συνθήκες, ο φακός αυτός είναι διάφανος. Παρόλα αυτά, με την πάροδο του χρόνου, η δομή αυτή γίνεται θολή και ουσιαστικά αυτό χαρακτηρίζουμε καταρράκτη.
Επιπρόσθετα με την ηλικία, υπάρχουν κι άλλοι παράγοντες που μπορεί να οδηγήσουν σε μη-ηλικιωμένα άτομα σε ανάπτυξη καταρράκτη, όπως:
- Διαβήτης και άλλες μεταβολικές ασθένειες ή μυοτονική δυστροφία
- Μακρά χρήση ορισμένων φαρμάκων (κυρίως κορτικοστεροειδή από του στόματος ή εισπνεόμενα)
- Συγγενείς καταρράκτες
- Έκθεση σε ηλιακή ακτινοβολία
- Κάπνισμα
- Παχυσαρκία
- Υψηλή αρτηριακή πίεση
- Παθήσεις οφθαλμών όπως ραγοειδίτιδες (ενδοφθάλμιες φλεγμονές)
- Προηγηθέντα οφθαλμικά χειρουργεία
- Οφθαλμικά τραύματα
- Θεραπεία με ακτινοβολία
Πως μπορεί να προληφθεί η δημιουργία καταρράκτη
Οι καταρράκτες δεν μπορούν συνήθως να προληφθούν δυστυχώς. Παρόλα αυτά, οι ακόλουθες συμβουλές μπορεί να ακολουθηθούν ώστε να βοήθησουν σε αυτή την κατεύθυνση:
- κατάλληλα προστατευτικά γυαλιά ηλίου
- έλεγχος του διαβήτη
- υγιεινή διατροφή
- τακτικοί οφαλμολογικοί έλεγχοι
Πότε να αναζητήσω βοήθεια για τον καταρράκτη μου
Οι ασθενείς πρέπει να παροτρύνονται ισχυρά να επισκευτούν οφθαλμίατρο αν βιώνουν ή παρατηρούν τα ακόλουθα:
- Ομιχλώδη ή θολερή όραση
- Ευαισθησία στο φως
- Δυσκολία όρασης σε χαμηλό φωτισμό
- Τα χρώματα έχουν γίνει πιο θαμπά
Προκαλούν πόνο οι καταρράκτες
Όχι, γενικά οι καταρράκτες δεν προκαλούν πόνο. Μπορούν, παρόλα αυτά, να προκαλέσουν δυσανεξία ή ακόμα και πόνο, σε ασθενείς που πάσχουν από προχωρημένο στάδιο καταρράκτη ή και σε μια άλλη οφθαλμική πάθηση, το γλαύκωμα.
Συνήθως σε ποια ηλικία οι άνθρωποι αναπτύσσουν καταρράκτη
Η πλειοψηφία των ανθρώπων, συνήθως αρχίζουν να αναπτύσσουν καταρράκτη μετά τα σαράντα με πενήντα, αλλά στην πλειονότητα των περιπτώσεων η κατάσταση περνάει απαρατήρητη.
Ποια είναι τα κύρια προειδοποιητικά συμπτώματα του καταρράκτη
Συνήθως είναι τα ακόλουθα:
- Ομιχλώδης ή θολή όραση
- Δυσκολία τη νύχτα
- Ανάγκη για περισσότερο φως στο διάβασμα
- Αντίληψη χρωμάτων ως κιτρινωπά ή θαμπά
- Συχνή ανάγκη για αλλαγή γυαλιών ή φακών επαφής
- Αντίληψη “φωτοστέφανου” στα φώτα (κυρίως τη νύχτα)
Θα χάσω μόνιμα την όραση μου εξαιτίας του καταρράκτη
Ευτυχώς όχι. Η επέμβαση καταρράκτη μπορεί επιτυχώς να αποκαταστήσει την όραση αφού απομακρύνεται ο θολωμένος φακός και αντικαθίσταται με τεχνητό ενδοφακό.
Πως θεραπεύονται οι καταρράκτες
Η μόνη θεραπεία ώστε να επέλθει αποκατάσταση της όρασης είναι η χειρουργική του εξαίρεση, όμως πρέπει να λαμβάνουμε πάντα υπόψιν για μια τέτοια απόφαση, τη δυσκολία του/της ασθενή/ούς στις καθημερινες του/της δραστηριότητες. Το χειρουργείο για τη διόρθωση του καταρράκτη περιλαμβάνει την αφαίρεση του κρυσταλλοειδούς φακού (διατηρώντας το ανατομικό του στήριγμα, το περιφάκιο), αντικαθιστώντας τον με τεχνητό ενδοφακό
Τι περιλαμβάνει η επέμβαση καταρράκτη και η ανάρρωση
Ο καταρράκτης αφαιρείται με μικροσκοπική χειρουργική τεχνική. Η επέμβαση που καλείται “φακοθρυψία” συνήθως διαρκεί περίπου 15 λεπτά (εξαρτάται από τη δυσκολία και ιδιαιτερότητες της κάθε περίπτωσης), και στην πλειοψηφία γίνεται με αναισθητικές σταγόνες μόνο, έτσι ο ασθενής έχει αντίληψη του χειρουργείου αλλά δεν πονάει.
Το χειρουργείο έχει εξελιχθεί με την πάροδο των δεκαετιών και η σημερινή τεχνική είναι αποτελεσματική ώστε συνήθως δεν χρείαζονται ράμματα ή εκτεταμένη περίοδο ανάρρωσης. Ένας μοντέρνος, εξατομικευμένος ακρυλικός ενδοφακός τοποθετείται στην κατάλληλη θέση (εντός του περιφακίου) αντικαθιστώντας τον “καταρρακτικό” φυσικό φακό. Ο νέος αυτός ενδοφακός εστιάζει το φως για καθαρή πλέον όραση.
Η ανάρρωση από το χειρουργείο είναι συνήθως ομαλή και σύντομη, με την καλή όραση να επιτυγχάνεται ακόμα και μερικές ώρες μετά. Συνήθως η όραση βελτιώνεται με τη χρήση μονοεστιακού ασφαιρικού ενδοφακού, με αποτέλεσμα πολυ καλή μακρινή όραση χωρίς γυαλιά ή με ελάχιστη διόρθωση. Αυτό δίνει την καθαρότερη δυνατή μακρινή όραση σε σύγκριση με όλους τους άλλους τύπους ενδοφακών με καλύτερη ευαισθησία στην αντίθεση,, αλλά απαιτείται η χρήση γυαλιών για κοντά, ιδίως για την αντίληψη κοντινών λεπτομερειών, από τους περισσότερους ασθενείς. Κάποιοι ασθενείς με αστιγματισμό, θα χρειάζονται γυαλιά για την διόρθωση του, για μακρινή και κοντινή όραση ή συνδυασμό, διπλοεστιακών ή πολυεστιακών γυαλιων.
Με την επιλογή του μονοεστιακού ενδοφακού, οι περισσότεροι ασθενείς επιθυμούν την καλύτερη δυνατή διόρθωση για μακριά (κυρίως για την οδήγηση και τις καθημερινές τους δραστηριότητες). Κάποιοι ασθενείς ήδη μύωπες, που μπορούν να διαβάζουν χωρίς γυαλιά, μπορούν να επιλέξουν να παραμείνουν ελαφρά μύωπες ώστε να διατηρήσουν τη κοντινή τους όραση χωρίς τη χρήση γυαλιών, με τον ανάλογο βέβαια συμβιβασμό της μη καθαρής μακρινής όρασης (χωρίς τη χρήση μακρινών γυαλιών). Άλλοι ασθενείς, αν ο ιατρός κρίνει ότι είναι κατάλληλοι για αυτό και τους συμβουλέψει ανάλογα, μπορούν να επιλέξουν αυτό που λέγεται “monovision”, όπου το μη επικρατές μάτι μπορεί να υποδεχτεί τον ανάλογο ενδοφακό, ΄να γίνει ελαφρά πιο μυωπικό ώστε να «χρησιμοποιείται» για την κοντινή όραση.
Εναλλακτικοί τεχνητοί ενδοφακοί, είναι οι λεγόμενοι και “premium” ενδοφακοί, υψηλότερου κόστους, περιλαμβανομένων των:
- Ενδοφακών με φίλτρο για την επιβλαβή υπεριώδη (μπλε) ακτινοβολία
- Πολυεστιακών ενδοφακών, με δύο κύρια σημεία εστίασης, για μακρινή και κοντινή όραση, δεν εξασφαλίζουν όμως απόλυτα την ενδιάμεση,
- Τριπλοεστιακών ενδοφακών, με τρία κύρια σημεία εστίασης, για μακρινή, ενδιάμεση και κοντινή όραση
- Ενδοφακών αυξημένου βάθους εστίασης (EDoF), οι πιο σύγχρονοι ενδοφακοί με πλεονεκτήματα μονοεστιακών και πολυεστιακών ενδοφακών και οι οποίοι επιτρέπουν ευκρινή όραση σε ευρύ φάσμα και καθαρή όραση σε διαφορετικές αποστάσεις , από μακρινή έως ενδιάμεση. Τα κοντινά γυαλιά παρ΄όλα αυτά μπορεί να είναι απαραίτητα για την ευκρινή όραση ακριβείας (διάβασμα ψιλών γραμμάτων)
- Αστιγματικών (τορικών) ενδοφακών, που διορθώνουν ταυτόχρονα και τον αστιγματισμό αλλά απαιτούν ακρίβεια στις προεγχειρητικές μετρήσεις αλλά και στην τοποθέτηση τους.
Είναι το χειρουργείο καταρράκτη ασφαλής επέμβαση
Είναι αρκετά ασφαλές χειρουργείο, μάλιστα έχει ένα από τα υψηλότερα ποσοστά επιτυχίας συγκριτικά με λοιπές ιατρικές χειρουργικές επεμβάσεις.
Όπως βέβαια ισχύει για κάθε χειιρουργείο, μπορεί να υπάρξουν σπάνιες επιπλοκές όπως π.χ. μόλυνση μετά το χειρουργείο – ~1:1000 περιπτώσεις -,που μπορεί να επιφέρουν επιδείνωση της όρασης.