Η ωχρά κηλίδα είναι η κεντρική περιοχή του αμφιβληστροειδή η υπεύθυνη για την ευκρινή όραση, όπου μας επιτρέπει να βλέπουμε λεπτομέρειες και χρώματα. Με τον όρο «οπή ωχράς κηλίδας» εννούμε ένα μικρό κυκλικού σχήματος κενό ή χάσμα, στο κέντρο του αμφιβληστροειδή, δηλαδή στο κέντρο της ωχράς κηλίδας. Αυτό μπορεί να προκαλέσει θολή ή διαταραγμένη κεντρική όραση, όπου οι ευθείες γραμμές ή τα γράμματα εμφανίζονται κυματοειδή ή στραβά ή λείπουν.
Η οπή ωχράς κηλίδας και η εκφύλιση ωχράς κηλίδας είναι ίδιες παθήσεις?
Όχι, είναι διαφορετικές παθήσεις αν και αφορούν την ίδια περιοχή του αμφιβληστροειδή, την ωχρά κηλίδα. Σε κάποιες περιπτώσεις μάλιστα, μπορεί να συνυπάρχουν στον ίδιο οφθαλμό.
Γιατί δημιουργείται?
Η ακριβής αιτία δημιουργίας των οπών ωχράς κηλίδας δεν είναι πάντα ξεκάθαρη, αλλά είναι πιο συχνά σχετιζόμενη με την ηλικιακή εκφύλιση του υαλοειδούς, του τζελ δηλαδή του ματιού μας. Όσο μεγαλώνουμε το υαλοειδές συρρικνώνεται και απομακρύνεται από την περιοχή της ωχράς, προκαλώντας έλξη στην ωχρά. Αυτό, μπορεί να προκαλέσει οπή στην ωχρά κηλίδα. Άλλοι παράγοντες που μπορεί να προκαλέσουν οπή ωχράς κηλίδας περιλαμβάνουν τραύματα οφθαλμού, διαβήτη, αποκόλληση αμφιβληστροειδούς και άλλες οφθαλμικές παθήσεις.
Πώς γίνεται η διάγνωση της οπής ωχράς κηλίδας?
Η διάγνωση της οπής ωχράς κηλίδας θα γίνει μετά από λεπτομερή εξέταση από τον οφθαλμίατρο. Η εξέταση θα περιλάβει μέτρηση οπτικής οξύτητας και βυθοσκόπηση κατόπιν ενστάλλαξης μυδριατικών σταγόνων για να διασταλεί η κόρη του οφθαλμού.
Ένα πολύ σημαντικό διαγνωστικό εργαλείο για τη διάγνωση της πάθησης αυτής είναι η Οπτική Τομογραφία Συνοχής (Optical Coherence Tomography – OCT). Η εξέταση αυτή χρησιμοποιεί μονοχρωματική δέσμη φωτός και επιτρέπει τη λήψη τομών πολύ υψηλής ανάλυσης των δομών του οφθαλμού και στην περίπτωση της οπής ωχράς μας δίνει τη δυνατότητα να απεικονίσουμε και να αξιολογήσουμε το μέγεθος και τη σοβαρότητα της.
Ποια είναι η θεραπεία της οπής ωχράς κηλίδας?
Η πιο αποτελεσματική θεραπεία της πάθησης αυτής είναι η χειρουργική παρέμβαση. Πραγματοποιείται υαλοειδεκτομή από εξειδικευμένο χειρουργό υαλοειδούς – αμφιβληστροειδούς, όπου το τζελ του οφθαλμού αφαιρείται, μια πολύ λεπτή φυσική επιφανειακή μεμβράνη της ωχράς «ξεφλουδίζεται» και αέρας ή ειδικό αέριο εισάγεται στον οφθαλμό. Συνήθως ο χειρουργός για να εξασφαλίσει τις μέγιστες πιθανότητες επιτυχίας και «κλεισίματος» της οπής, μετά την επέμβαση συμβουλεύει τον ασθενή να παραμείνει για λίγες ημέρες σε πρηνή θέση. Με αυτό τον τρόπο η φυσσαλίδα του αερίου πιέζει τα άκρα της οπής και συμβάλλει στην κλείσιμο της με φυσικό τρόπο. Το ποσοστό επιτυχίας με αυτού του τύπου την παγκόσμια κοινά αποδεκτή χειρουργική προσέγγιση ανέρχεται περίπου στο 90% των περιπτώσεων – αν η χειρουργική παρέμβαση γίνει εντός του πρώτου χρόνου από τη διάγνωση -, ποσοστό που μπορεί να διαφοροποιηθεί βέβαια ανάλογα τη χρονιότητα ή το μέγεθος της οπής.
Είναι το χειρουργείο πάντα απαραίτητο για την οπή της ωχράς ή μπορεί να κλείσει μόνη της χωρίς θεραπεία?
Αντίθετα με άλλες παθολογικές καταστάσεις που μπορεί να βελτιωθούν χωρίς παρέμβαση, σε πολύ λίγες περιπτώσεις οι οπές ωχρές κλείνουν από μόνες τους. Χωρίς χειρουργική παρέμβαση, οι οπές συνήθως τείνουν να μεγαλώνουν και να επιδεινώνονται, οδηγώντας σε περαιτέρω απώλεια κεντρικής όρασης.
Ποιοι κίνδυνοι και επιπλοκές συσχετίζονται με το χειρουργείο της οπής της ωχράς?
Παρά το ότι η υαλοειδεκτομή για την οπή της ωχράς είναι γενικά ασφαλής και αποτελεσματική επέμβαση, όπως κάθε χειρουργείο μπορεί να επιφέρει σπανίως κάποιους κινδύνους και επιπλοκές. Αυτές περιλαμβάνουν επιτάχυνση της δημιουργίας καταρράκτη (αυτή είναι μια φυσική συνέπεια στο πλείστον των περιπτώσεων των επεμβάσεων υαλοειδεκτομής) αλλά και αποκόλληση αμφιβληστροειδούς, μόλυνση, φλεγμονή και αύξηση της ενδοφθάλμιας πίεσης και εν τέλει επιδείνωση όρασης. Παρά όλα αυτά, τα οφέλη του χειρουργείου που είναι το κλείσιμο της οπής και έτσι η αποφυγή περαιτέρω ζημιάς και βελτίωση της όρασης, υπερνικούν αυτά τα ρίσκα.
Αξιολόγηση κινδύνου για ανάπτυξη οπής ωχράς κηλίδας στο άλλο μάτι
Τακτική εξέταση των οφθαλμών απαιτείται, ώστε να αξιολογείται ο κίνδυνος ύπαρξης οπής στον έτερο οφθαλμό. Η πιθανότητα αυτή ποικίλλει, αλλά μπορεί να φτάσει και το 10% πιθανότητα. Εξαιτίας αυτού, είναι πολύ σημαντική η επαγρύπνιση από τον ίδιο τον ασθενή αξιολογώντας αλλαγές στην όραση και η διατήρηση τακτικών ελέγχων από τον οφθαλμίατρο.