Τι είναι η επιαμφιβληστροειδική μεμβράνη;
Η επιαμφιβληστροειδική μεμβράνη είναι μια ημιδιαφανής κυτταρική μεμβράνη που αναπτύσσεται πάνω από την ωχρά κηλίδα (το κεντρικό τμήμα του αμφιβληστροειδούς που είναι υπεύθυνο για την όραση των λεπτομερειών και της κίνησης). Αυτά τα κύτταρα προέρχονται κανονικά από τον αμφιβληστροειδή χιτώνα αλλά μπορεί επίσης να προέρχονται από βαθύτερα στρώματα, όπως το μελάγχρουν επιθήλιο. Αυτά τα κύτταρα εκκρίνουν κολλαγόνο και σχηματίζουν ένα πλέγμα. Όταν αυτή η μεμβράνη συστέλλεται, παραμορφώνει τον ιστό του αμφιβληστροειδούς, προκαλώντας πτυχές και ρυτίδες στην επιφάνεια της ωχράς κηλίδας που επηρεάζουν τη λειτουργία της.
Πρόγνωση
Εάν η επιαμφιβληστροειδική μεμβράνη δεν αντιμετωπιστεί, μπορεί να οδηγήσει σε απώλεια της κεντρικής όρασης. Ωστόσο, ποτέ δεν θα οδηγήσει σε ολική απώλεια όρασης επειδή επηρεάζεται μόνο η ωχρά κηλίδα. Ως εκ τούτου, είναι σημαντικό οι ασθενείς να υποβάλλονται σε ετήσιες ή πιο συχνές εξετάσεις.
Συμπτώματα επιαμφιβληστροειδικής μεμβράνης
Σε αρκετές περιπτώσεις, η διάγνωση μπαίνει τυχαία στα πλαίσια τυχαίου οφθαλμολογικού ελέγχου, αφού σε αρχικά στάδια, η ύπαρξη επιαμφιβληστροειδικής μεμβράνης, μπορεί να μην επηρεάζει την όραση.
Εφόσον, σε μεταγενέστερα στάδια την επηρεάσει, τα κύρια συμπτώματα που αποκαλύπτουν την παρουσία επιαμφιβληστροειδικής μεμβράνης είναι μείωση οπτικής οξύτητας, παραμόρφωση εικόνων (μεταμορφοψία), μικροψία (βλέποντας τα αντικείμενα μικρότερα), διπλωπία (βλέποντας διπλά) και ανισεικονία (βλέποντας αντικείμενα διαφορετικών μεγεθών σε κάθε μάτι).
Ιατρικές εξετάσεις για επιαμφιβληστροειδική μεμβράνη
Για να επιβεβαιωθεί η μεταμορφοψία, πραγματοποιείται η δοκιμή με το πλέγμα Amsler. Για τη διάγνωση της θολής όρασης, χρησιμοποιούνται οπτότυπα.
Ποια είναι τα αίτια της επιαμφιβληστροειδικής μεμβράνης;
Υπάρχουν διάφοροι παράγοντες που μπορούν να προκαλέσουν επιαμφιβληστροειδική μεμβράνη, αν και ο πιο συχνός είναι η αποκόλληση του οπίσθιου υαλοειδούς (διαδικασία γήρανσης του τζελ μέσα στο μάτι, που συνήθως εμφανίζεται σε άτομα ηλικίας άνω των 50 ετών). Άλλες αιτίες είναι η αποκόλληση του αμφιβληστροειδούς, ο σακχαρώδης διαβήτης, οι αγγειακές παθήσεις, η ενδοφθάλμια φλεγμονή και η σοβαρή οφθαλμική τραυματική βλάβη. Είναι αρκετά συχνή κατάσταση και μπορεί να επηρεάζει ως και το 8% των μεγαλύτερων ηλικιών του γενικού πληθυσμού.
Μπορεί να προληφθεί;
Δεν υπάρχουν συγκεκριμένα μέτρα για την πρόληψη της ανάπτυξης επιαμφιβληστροειδικής μεμβράνης. Ακόμα κι έτσι, είναι σημαντικό να συμβουλευτείτε έναν οφθαλμίατρο εάν υποψιάζεστε οποιοδήποτε σύμπτωμα (όπως «μυγάκια» ή λάμψεις).
Θεραπεία της επιαμφιβληστροειδικής μεμβράνης
Η επιαμφιβληστροειδική μεμβράνη μπορεί να παρακολουθείται σε τακτά χρονικά διαστήματα, αλλά εάν τα συμπτώματα επιδεινωθοζύν, θα πρέπει να ληφθεί υπόψη η διενέργεια υαλοειδικής χειρουργικής επέμβασης (οπίσθια υαλοειδεκτομή) από εξειδικευμένο χειρουργό υαλοειδούς/αμφιβληστροειδούς, μια από τις χειρουργικές επεμβάσεις του αμφιβληστροειδούς που δίνει τα καλύτερα αποτελέσματα.
Η οπίσθια υαλοειδεκτομή αφορά την αφαίρεση του υαλοειδούς, της ζελατινώδους ουσίας που «γεμίζει» την υαλοειδική κοιλότητα (εσωτερική κοιλότητα του οφθαλμού), ώστε παράλληλα ο χειρουργός να μπορεί να αφαιρέσει και τη μεμβράνη. Η απομάκρυνση του υαλοειδούς δεν προκαλεί κάποια μόνιμη ζημιά, πέραν από το γεγονός ότι μπορεί να επιταχύνει τη δημιουργία καταρράκτη (μπορεί σε κάποιες περιπτώσεις ανάλογα με την ύπαρξη ή όχι καταρράκτη, να πραγματοποιηθεί διπλή επέμβαση ταυτόχρονης αφαίρεσης του καταρράκτη και της μεμβράνης).
Το υαλοειδές αντικαθίσταται από φυσιολογικό υγρό που παράγεται από τον ίδιο τον οφθαλμό.
Η επέμβαση για την αφαίρεση της επιαμφιβληστροειδικής μεμβράνης συνήθως δεν διαρκεί πάνω από 1 ώρα, και μπορεί να πραγματοποιηθεί με τοπική αναισθησία, με τον ασθενή ξύπνιο και χαλαρό κατα τη διάρκεια της επέμβασης. Είναι πολύ σημαντικό βέβαια, ο ασθενής να παραμείνει ακίνητος κατά τη διάρκεια της επέμβασης, ιδίως κατά τη διενέργεια των πολύ λεπτών χειρισμών που ο χειρουργός πραγματοποιεί, όταν αφαιρεί με ειδικές μικροσκοπικές λαβίδες τη μεμβράνη.
Στην πρώϊμη μετεγχειρητική περίοδο, η όραση μπορεί να είναι λίγο θολή, και συνήθως απαιτείται κάποιο χρονικό διάστημα για να λάβει χώρα η επουλωτική διαδικασία από τον ίδιο τον οφθαλμό, διαδικασία που μπορεί κρατήσει από ημέρες έως και μήνες για την τελικλη βελτίωση της όρασης.
Αυτή η χειρουργική τεχνική μπορεί να αποκαταστήσει την όραση που έχει χαθεί από τότε που αναπτύχθηκε η μεμβράνη (ωστόσο ενδεχομένως αποκαθίσταται μόνο μεγάλο μέρος αυτής περίπου, επομένως η παρέμβαση δεν πρέπει να καθυστερήσει πολύ).
Ρίσκο χειρουργείου αφαίρεσης επιαμφιβληστροειδικής μεμβράνης
Η υαλοειδεκτομή, το χειρουργείο αφαίρεσης επιαμφιβληστροειδικής μεμβράνης επιταχύνει τη δημιουργία καταρράκτη όπως ειπώθηκε παραπάνω, που όμως είναι θεραπεύσιμη κατάσταση μείωσης της όρασης. Συχνά, εφόσον υπάρχει καταρράκτης, μπορεί να διενεργηθεί συνδυασμένο χειρουργείο αφαίρεσης καταρράκτη και μεμβράνης, για να απαλλαγεί ο ασθενής από ενδεχόμενο μελλοντικό χειρουργείο καταρράκτη. Η αφαίρεση επιαμφιβληστροειδικής μεμβράνης έχει χονδρικά ένα ρίσκο 1 στις 50 περιπτώσεις να καταλήξει με χειρότερη οραση από την αρχική και 1 στις 50 περιπτώσεις να χρειαστεί περαιτέρω χειρουργείο (π.χ. για υποτροπή της μεμβράνης ή επιπλοκές του χειρουργείου όπως η αποκόλληση αμφιβληστροειδούς). Το ρίσκο σοβαρής επιπλοκής από αυτή την επέμβαση είναι σπάνιο και είναι περίπου 1 στις 1000 περιπτώσεις, όπου μπορεί εξαιτίας αυτής η όραση να μειωθεί ή και να χαθεί μόνιμα για παράδειγμα σε αιμορραγία κατά το χειρουργείο ή και μόλυνση (ενδοφθαλμίτιδα) μετά από αυτό.
Τι πρέπει να κάνω μετά την επέμβαση
Μετά την επέμβαση θα σας δοθούν οδηγίες για εφαρμογή σταγόνων για ορισμένες εβδομάδες, που θα βοηθήσουν στην πρόληψη μόλυνσης και στην αποκατάσταση του οφθαλμού. Το χειρουργείο δεν απαιτεί νοσηλεία ή παραμονή του ασθενούς στη Κλινική και οι ασθενείς επανεξετάζονται σε καθορισμένα από το χειρουργό ραντεβού. Προφανώς ο ασθενής μπορεί να επανέλθει στις καθημερινές δραστηριότητες του, αλλά καλό είναι την άμεση μετεγχειρητική περίοδο, να απέχει από ανθιυγεινό περιβάλλον ή να αποφύγει οτιδήποτε ενέχει τον κίνδυνο τραυματισμού του οφθαλμού.